Hạt lanh và cây lanh: “Kho Báu” từ thiên nhiên

Hạt lanh không chỉ là một loại thực phẩm giàu dinh dưỡng mà còn được xem là “siêu thực phẩm” nhờ khả năng cung cấp axit béo omega-3, chất xơ và lignans – những hợp chất có lợi cho sức khỏe. Hãy cùng tìm hiểu về hạt lanh, cây lanh, cũng như những tác dụng tuyệt vời của chúng nhé!

Hạt lanh là gì?

Hạt lanh là hạt của cây lanh (Linum usitatissimum), có kích thước nhỏ, hình bầu dục và màu sắc đa dạng từ nâu đến vàng. Hạt lanh và cây lanh có nhiều ứng dụng trong đời sống:

• Hạt lanh: Được sử dụng để ép dầu, làm thực phẩm bổ sung và hỗ trợ sức khỏe.
• Sợi lanh: Được dùng để dệt vải lanh, làm dây thừng.
• Dầu lanh: Ứng dụng trong công nghiệp sơn, mực in và chế biến thực phẩm.

Ngày nay, hạt lanh có sẵn dưới nhiều dạng như: hạt nguyên, dầu ép, bột xay, viên nang và bột mì. Chúng được sử dụng rộng rãi trong chế độ ăn uống để hỗ trợ tiêu hóa, giảm cholesterol, kiểm soát cân nặng và ngăn ngừa bệnh tim mạch.

Hạt lanh trồng nhiều ở đâu?

Trên thế giới

Hạt lanh phát triển mạnh ở những vùng có khí hậu ôn đới. Các quốc gia sản xuất hạt lanh lớn nhất thế giới bao gồm:

• Canada – Quốc gia sản xuất hạt lanh số 1 thế giới, chiếm khoảng 40% tổng sản lượng toàn cầu. Đặc biệt, hạt lanh vàng hữu cơ tại Canada nổi tiếng với giá trị dinh dưỡng cao.
• Hoa Kỳ – Cùng với Canada, Mỹ là nước xuất khẩu hạt lanh hàng đầu.
• Nga – Một trong những quốc gia sản xuất hạt lanh lớn nhất châu Âu.
• Trung Quốc & Ấn Độ – Hai quốc gia châu Á có sản lượng hạt lanh đáng kể.
• Các nước châu Âu như Pháp, Bỉ, Hà Lan cũng trồng hạt lanh, chủ yếu để lấy sợi.

Ở Việt Nam

Tại Việt Nam, cây lanh chủ yếu được trồng để lấy sợi dệt vải truyền thống, không phổ biến để thu hoạch hạt. Các tỉnh có khí hậu phù hợp để trồng cây lanh gồm:

• Lào Cai, Hà Giang, Tuyên Quang – Nơi đồng bào dân tộc Mông trồng cây lanh để dệt vải.
• Các khu vực khác có thể trồng nhưng không phổ biến để thu hoạch hạt lanh.

Hiện nay, phần lớn hạt lanh tiêu thụ tại Việt Nam là hàng nhập khẩu từ Canada, Mỹ và Nga.

Thành phần dinh dưỡng của hạt lanh

Hạt lanh rất giàu chất xơ, protein, axit béo omega-3, cùng nhiều khoáng chất thiết yếu như magie, kali và phốt pho.

Dinh dưỡng trong 2 thìa hạt lanh xay (khoảng 20g):

• 3,6g chất béo omega-3
• 75 calo
• 2,6g protein
• 4g carbohydrate
• 6g chất béo
• 4g chất xơ (đáp ứng 16% nhu cầu hàng ngày)
• 100mg phốt pho, 60mg magiê, 120mg kali

Hạt lanh có tác dụng gì?

Hạt lanh mang lại nhiều lợi ích sức khỏe, từ hỗ trợ tiêu hóa đến ngăn ngừa bệnh tim và ung thư.

• Hỗ trợ tiêu hóa: Chứa nhiều chất xơ giúp giảm táo bón và cải thiện hệ tiêu hóa.
• Giảm cholesterol & bảo vệ tim mạch: Axit béo omega-3 giúp giảm cholesterol xấu và bảo vệ tim.
• Phòng ngừa ung thư: Lignans có trong hạt lanh giúp giảm nguy cơ ung thư vú và ung thư tuyến tiền liệt.
• Hỗ trợ giảm cân: Chất xơ tạo cảm giác no lâu, giúp kiểm soát cân nặng.
• Giảm triệu chứng mãn kinh: Hạt lanh có thể làm giảm cơn bốc hỏa ở phụ nữ mãn kinh.
• Cải thiện sức khỏe da & tóc: Omega-3 giúp da sáng mịn, tóc chắc khỏe hơn.
• Hỗ trợ chức năng não: Choline trong hạt lanh giúp tăng cường trí nhớ và sự tập trung.

Ứng dụng của cây lanh trong đời sống

Sợi lanh

• Dệt vải lanh: Vải lanh thoáng mát, bền đẹp, thường dùng để may quần áo, khăn trải bàn, ga giường.
• Công nghiệp: Làm dây thừng, lưới đánh cá.

Hạt lanh

• Thực phẩm: Hạt lanh được dùng trong ngũ cốc, bánh mì, salad, dầu ăn.
• Y học: Dùng để hỗ trợ điều trị táo bón, bệnh tim mạch.

Dầu lanh

• Công nghiệp sơn, vecni: Giúp tạo lớp phủ bền và bóng.
• Mực in: Là thành phần quan trọng trong sản xuất mực in.

Ứng dụng khác

• Thức ăn gia súc: Bã hạt lanh được dùng làm thức ăn bổ dưỡng cho gia súc.
• Cây cảnh: Cây lanh được trồng làm cảnh ở một số khu vườn.
• Ứng dụng trong văn hóa: Đặc biệt, người dân tộc Mông sử dụng sợi lanh để dệt vải truyền thống.

Cách bảo quản và chế biến hạt lanh đúng cách

Bảo quản hạt lanh:

• Hạt lanh nguyên có thể giữ ở nhiệt độ phòng lên đến 1 năm.
• Hạt lanh xay hoặc dầu hạt lanh dễ bị oxy hóa, cần bảo quản trong hộp kín, tối màu, đặt ở nơi mát hoặc tủ lạnh.

Cách sử dụng hạt lanh:

• Thêm vào sinh tố, ngũ cốc, sữa chua để tăng hàm lượng dinh dưỡng.
• Rắc lên salad hoặc trộn vào bột bánh khi nướng.
• Pha dầu hạt lanh với giấm để làm nước sốt.
• Trộn vào bột yến mạch, granola hoặc thanh năng lượng để tăng hương vị.

Tổng kết

Hạt lanh không chỉ là siêu thực phẩm mà còn có nhiều ứng dụng quan trọng trong đời sống. Với hàm lượng dinh dưỡng cao và nhiều lợi ích sức khỏe, đây là loại thực phẩm mà bạn không nên bỏ qua trong chế độ ăn uống hàng ngày.

Mẹo nhỏ: Hãy xay hạt lanh trước khi sử dụng để hấp thụ tối đa dưỡng chất nhé!

Bạn đã từng thử hạt lanh trong chế độ ăn của mình chưa? Hãy chia sẻ cảm nhận của bạn nhé!

>>> Hạt lanh và vừng đen: Bí mật dinh dưỡng “Vàng” – Khám phá ngay lợi ích tuyệt vời của hai loại siêu thực phẩm này đối với sức khỏe!